Boswachter Laurens Jansen:
Natuurbranden zijn zeer actueel. Niet alleen in andere delen van de wereld of Zuid Europa, ook in Nederland hebben we de afgelopen jaren te maken gehad met een aantal grote natuurbranden. Op de Veluwe vinden er elk jaar kleinere of grotere natuurbranden plaats. Daarom werkt Staatsbosbeheer samen met de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland. Doel van de samenwerking is om met preventie een onbeheersbare natuurbrand te voorkomen. We doen dit door het toepassen van natuurlijke beheermaatregelen in onze gebieden. De komende jaren gaan we deze beheermaatregelen uitvoeren in onze bossen en heideterreinen. Lees hier meer.
Natuurbranden
Op de Veluwe liggen veel dorpen en zijn er grote concentraties recreatieparken. Om te voorkomen dat er onbeheersbare natuurbranden ontstaan, die een gevaar vormen voor bewoners en recreanten, maken we met de brandweer afspraken over de bereikbaarheid en het beheer van onze natuurgebieden.
Naast het veiligheidsrisico zorgen natuurbranden ook voor schade aan flora en fauna. Vooral fauna zoals slangen en hagedissen hebben zwaar te lijden van een natuurbranden en het kan lang duren voor populaties weer zijn hersteld.
De afspraken die we maken richten zich vooral op de bereikbaarheid van onze gebieden, de beschikbaarheid van bluswater en over de compartimentering in bos en heideterreinen door brandstoplijnen in het terrein.
Bluswater
Op de Veluwe zijn de afgelopen jaren op verschillende locaties putten geslagen om bluswater te kunnen oppompen. Deze putten liggen zo verdeeld over de gebieden, dat overal bluswater voor handen is bij het bestrijden van een natuurbrand.
Compartimentering in bos
Om te voorkomen dat er een onbeheersbare natuurbrand ontstaat worden natuurgebieden verdeeld in deelgebieden. We noemen deze deelgebieden ook wel compartimenten. Op de grenzen van de compartimenten richten we de komende jaren brandstoplijnen in om de brand te kunnen afremmen of stoppen. Dat zijn stroken langs paden met vooral loofbomen waar de brand eerder op stopt. Vandaar de naam stoplijn.
De komende tijd wordt er op de Midden-Veluwe gewerkt aan het inrichten van deze brandstoplijnen. Langs verschillende wegen zoals de Noorderheideweg en de Heetweg in Kootwijk, en de Woeste Hoefweg in Hoenderloo, worden gefaseerd stroken bos met voornamelijk grove den omgevormd naar zones met meer loofhout. Verschilleden soorten naaldbomen zoals grove den en fijnspar branden namelijk heel snel en loofbomen zoals berk en eik hebben juist een brandvertragend effect.
Het inrichten van de brandstoplijnen gebeurd door een groot deel van aanwezige naaldbomen gefaseerd te kappen. De aanwezige loofbomen met goede brandvertragende eigenschappen krijgen meer ruimte. Ook de Amerikaanse vogelkers wordt verwijderd. Dit is een loofhoutsoort, maar toch erg brandbaar. Op termijn ontstaan er zones met een groot aandeel loofhout, zoals berk en lijsterbes, maar ook soorten die we nu niet of nauwelijks zien op de Veluwe zoals Gewone esdoorn en ratelpopulier. Waar nodig zullen er in de toekomst ook loofbomen worden aangeplant. De bomen die gekapt gaan worden hebben de afgelopen tijd een oranje stip gekregen.
Het gebruik van brandstoplijnen is niet nieuw. Al heel lang worden brandsingels aangelegd op de overgangen van heide naar bos of langs wegen. Zo’n brandsingel vaak bestaande uit berken wordt al eeuwen ingezet om natuurbrand te remmen of te stoppen.
Maatregelen op heide
Ook op de heide treffen we maatregelen om moeilijk te bestrijden natuurbranden te voorkomen. Ook hier werken we aan compartimentering om zo afbrandvlakken in te richten. Dit zijn vlakken die gecontroleerd kunnen afbranden tijdens een natuurbrand. De begrenzing van compartimenten in de heide kan bestaan uit bestaande zandpaden aangevuld met beheermaatregelen in de nabijheid van deze paden.
De beheermaatregelen die we toepassen op de heide, zijn onder andere het maaien, branden, chopperen en begrazen van de heide. Door bestaande beheermaatregelen op de heide te combineren ontstaan er stroken met korte vegetatie die dienen als stoplijn. Het overslaan van de brand van het ene naar het andere deel van het heideterrein kan op deze manier worden voorkomen of beperkt.
Preventie geen doel op zich
Preventie is geen doel op zich en binnen het beheer van onze terreinen proberen we bestaande beheermaatregelen zo te combineren dat we ook de doelen ten aanzien van natuurbrandpreventie kunnen realiseren.
Het aanleggen van de brandstoplijnen heeft dus als doel een natuurbrand te kunnen afremmen of stoppen. Daarnaast draagt het in belangrijke mate bij aan het omvormen van naald- naar loofbos. Meer loofbos is een duidelijke doelstelling binnen het Natura2000 beheerplan Veluwe van de provincie Gelderland.
Een ander voorbeeld van gestapelde doelen is ons heidebeheer. Onze beheermaatregelen zoals maaien en begrazen richten zich primair op het verbeteren van het de heide. De maatregelen zorgen voor meer variatie in de heide waar veel reptielen, insecten en vogels van profiteren. Maar door deze maatregelen op slimme plekken uit te voeren en deze als een parelsnoer aan elkaar te rijgen, creëren we gelijk ook brandstroken om een heidebrand tijdig te kunnen stoppen. De veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland kijkt hier met ons mee.
De komende jaren zullen we stap voor stap het beheer van de brandstoplijnen verder ten uitvoering brengen.
Preventie is natuurlijk ook het niet laten ontstaan van vuur. Bijvoorbeeld door geen sigaretten of glas in de natuur achter te laten. Zo kan iedere bezoeker van de natuur meehelpen. Wilt u meer lezen over natuurbrandpreventie bezoek dan de website van de veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland
Laurens Jansen
Boswachter publiek Veluwe Midden